Dit is een reconstructie van de site "www.katharen.be", die helaas niet meer op het internet te bereiken is. Hij is nog wel te vinden op web.archive.org (https://web.archive.org/web/20211022074514/http://www.katharen.be/)

Omdat we het belangrijk vinden dat de informatie van deze website te vinden is, hebben we deze reconstructie gepubliceerd. Helaas was niet de gehele inhoud meer aanwezig, maar wat ontbrak hebben we zo goed mogelijk aangepast.

Nee, de katharen waren geen mystieke sekte, ze waren geen manicheeërs, ze waren niet de bewakers van de graal en ze waren ook niet de voorlopers van de rozenkruisers of de vrijmetselaars.
De katharen waren christenen, niet meer of niet minder dan dat. Net als hun rooms-katholieke tijdgenoten beriepen ze zich op de bijbel, maar ze interpreteerden de teksten op een andere manier.
De verspreiding van de kathaarse leer bleef niet beperkt tot het zuiden van het huidige Frankrijk. De Champagnestreek, Bourgondië, het Duitse Rijnland, Italië, op al die plaatsen werd de Kerk geconfronteerd met een of andere vorm van het katharisme.
Je leest er alles over op deze pagina’s.

Prikbord

Nieuw!
André Czeski: MONTSEGUR - NOUVEAU REGARD
Histoire - Archéologie - Etudes sur le site

Nadat de site van Montségur jarenlang geteisterd werd door illegale en/of amateuristische ‘opgravingen’, vooral door mensen die naar onbestaande ondergrondse gallerijen op zoek waren, kwam er vanaf 1964 een meer professionele aanpak. De Société Spéléologique de l'Ariège, geholpen door hun collega's van de Spéleo Club de l'Aude, begonnen dan met het vrijmaken van de noordwestelijke terrassen.

En vermits de archeologie hoe langer hoe meer de bovenhand kreeg op de speleologie, werd in 1969 de G.R.A.M.E. opgericht (Groupe de Recherches Archéologiques de Montségur et Environs). De archeologen, onder leiding van Jean-Pierre Sarret, publiceerden in de jaren zeventig een drietal brochures met hun onderzoeksresultaten en in 1980 volgde een overzicht van de eerste dertien jaar. Het historisch onderzoek is ongetwijfeld veel dank verschuldigd aan deze pioniers die de, soms mooie maar compleet verzonnen, mythes van zonnetempels en graalburchten voorgoed naar de prullenbak verwezen...

In maart 1970 betreedt André Czeski voor het eerst de site van Montségur en vijf maanden later neemt hij als vrijwilliger deel aan de opgravingen van de Groupe de Recherches Archéologiques de Montségur et des Environs, toen nog geleid door Marie-Louise Durand. Sindsdien laat de site en zijn geschiedenis hem niet meer los en engageert hij zich voor alle archeologische campagnes die er worden georganiseerd.

Van 1975 tot 1980 wordt hij aangesteld als werfleider voor de opgravingen binnen de omwalling van de burcht en sinds 1981 is hij verantwoordelijk voor het archeologisch onderzoek op de hele pog.

Dit boek bevat alle resultaten van dat archeologisch onderzoek, maar het richt zich zeker niet alleen tot specialisten, het is zowel bedoeld voor de gewone bezoeker, de wandelaar, als voor de archeoloog of de historicus. Het bevat heel wat nieuwe informatie, thematische studies en de volledige resultaten van drie opgravingscampagnes: de burcht en de donjon, de noordelijke helling en een constructie die verband houdt met de verdediging van het kathaarse dorp. Het boek vergroot dus aanzienlijk onze archeologische en historische kennis over Montségur en is het resultaat van het werk van tientallen vrijwilligers die soms in moeilijke omstandigheden moesten opereren, op gevaarlijke en onbeschermde hoogtes en in weersomstandigheden die niet altijd ideaal waren.

Naast André Czesky werden ook bijdragen geleverd door Tristan Bergerot en Fabrice Chambon, die voor een virtuele 3D-reconstructie van de burcht zorgden, René Bouschet, Pierre-Toussaint Cornède, Yves Lignereux en Joris Peters.

Om het boek in te kijken: klik < hier >
(Editions Les Trois R - 2018 - ISBN 978-2-911129-18-6 - 520p.)

Nieuwe boeken van Michel Roquebert

FIGURES DU CATHARISME

De publicatie van dit gloednieuwe boek van Michel Roquebert, enkele maanden voor zijn negentigste verjaardag, zal voor velen een verrassing geweest zijn. Niet veel auteurs zullen het hem nadoen, op die gezegende leeftijd nog een boek van bijna vijfhonderd pagina's uitbrengen. In het boek worden een aantal aspecten van de geschiedenis en de historiografie van de katharen belicht op een zeer boeiende en, zoals we dat van Michel Roquebert gewoon zijn, heldere manier. Zeven van de zeventien hoofdstukken zijn de schriftelijke neerslag van evenveel bijdragen die hij in het verleden leverde aan diverse colloquia, maar de rest is nieuw materiaal.

Van het testament van een ketterse landedelman tot de omzwervingen van twee zussen, opgejaagd door de Inquisitie, van de aanval op een abdij, om zo de kathaarse bon homme te bevrijden die daar werd vastgehouden, tot de gebeurtenissen die de katholieke koning van Aragon ertoe aanzetten om te gaan vechten aan de zijde van de beschermheren van de ketters, van de bijbelse mythen die het katharisme voedden van de vluchtelingen die in ballingschap naar Lombardije waren getrokken, tot de belangrijke adellijke clan die veertig jaar lang over Montségur regeerde, allemaal even boeiende als diverse blikken op het grote Occitaanse drama van de 13de eeuw. Maar ook evenveel mogelijkheden om kennis te maken met het dagelijks leven van getuigen en slachtoffers, van de nederige veedrijver tot de belangrijke heer.

(Perrin - 2018 - ISBN 978-2-262-07496-8 - 480p.)

DE GESCHIEDENIS VAN DE KATHAREN

In 1999 verscheen in Frankrijk Histoire des cathares van Michel Roquebert. Daarin werden de ca. 3.000 pagina's van zijn vijfdelige L'Epopée cathare gereduceerd tot 500 pagina's. Minder gedetailleerd dan het originele werk, maar daarom niet minder volledig. Het was een boek dat schreeuwde om een Nederlandse vertaling en de plannen daarvoor bleven dan ook niet uit: een Nederlandse en een Vlaamse uitgeverij bundelden hun krachten, een ISBN-nummer werd aangevraagd en een vertaler ging aan het werk. En dan... niets meer. Om een of andere duistere reden ging het project niet door.

Het was dan ook een complete verrassing toen we vernamen dat uitgeverij IJzer uit Utrecht bijna twintig jaar later alsnog een vertaling zou uitbrengen. En ditmaal bleef het niet bij geruchten: ze hielden woord en het boek ligt intussen in de boekhandel...

En we kunnen kort en duidelijk zijn: ben je geïnteresseerd in de geschiedenis van de katharen, maar dan wel de geschiedenis gebaseerd op alle beschikbare historische bronnen en dus niet op basis van verzonnen verhaaltjes, of ‘intuïtie’ zoals sommige ‘auteurs’ het noemen, dan moet je absoluut dit boek in huis halen. Naast de fascinerende inhoud heeft het ook alle kenmerken van een goede Roquebert: helder, boeiend, meeslepend... Zeker lezen!

(Uitgeverij IJzer, Utrecht - 2017 - ISBN 978-90-8684-150-9 - 496p.)

Nieuw!
Gauthier Langlois, Didier Poux
LE CATHARISME
Châteaux en Pays Cathare

Dit boek is vooral bestemd voor mensen die op zoek zijn naar een eerste bondige kennismaking met de katharen en hun geschiedenis. Gaat u op vakantie naar Zuid-Frankrijk en bent u op zoek naar betrouwbare informatie zonder daarom een hele bibliotheek te moeten doorworstelen? Dan is dit beslist een aanrader!

Het boek, dat gebaseerd is op het recentste historisch onderzoek, biedt in het eerste deel een overzicht van de geschiedenis en de religie van de katharen. In het tweede deel worden een aantal bezienswaarigheden bezocht, burchten, steden en dorpen, die een rol hebben gespeeld in die geschiedenis. Het boek is geïllustreerd met tientallen schitterende foto's.

(Editions Bleu Pastel - 2018 - ISBN 979-10-93188-17-1 - 72p.)

Benestudium nummer 6 is verschenen!

Bij uitgeverij SociuS, ons vooral bekend door de boeken van Yves Van Buyten en Willy Vanderzeypen, verscheen het zesde nummer van het zesmaandelijks elektronisch tijdschrift Benestudium.

Benestudium draagt als ondertitel: ‘e-journaal over het verleden van het Westerse denken’ en brengt ‘recente verslagen en wetenschappelijke studies over filosofie, theologie, letteren, geschiedenis, mentaliteiten, denkers en acteurs’. Elk nummer telt ca. 123 pagina's.

Inhoud van het zesde nummer:
Keizer Hadrianus (M. Gybels) - Diplomata Belgica (J. Deploige & Ph. Demonty) - Machiavelli
(W. Detobel) - Carolus Clusius in Leiden (G. Vancayzeele) - Piraatboeken in de verlichtingseeuw
(W. Vanderzeypen) - Catharina II de Grote van Rusland (Y. Van Buyten & W. Vanderzeypen) -
Het Finse ‘Kalevala’-epos (D. van Niekerk) - Carl Gustav Jung (2) (J.P. de Kok) - Marx en Engels (1) (W. Vanderzeypen)

Benestudium kost 8 euro in elektronische vorm (PDF), maar je kan ook een gedrukte versie bestellen voor 14,5 euro. Voor bestelinfo en een overzicht van de inhoud, kijk opwww.benestudium.com

Nieuw op de archeologiepagina: De toren van Sainte-Foi (Ariège)

Het dorpje Sainte-Foi ligt tussen Fanjeaux en Mirepoix en is via de D119 en vervolgens de D28 vlot bereikbaar. In het dorp is er een goede bewegwijzering naar de kerk en de toren, je kunt met de wagen probleemloos tot aan de site rijden. Parkeren kan aan de kerk. De 13de eeuwse Romaanse kerk wordt gerestaureerd en is momenteel niet toegankelijk. Het einde van de werken is voorzien voor oktober 2017.

Historische situering

Na de kruistocht tegen de katharen werd het dorp Sainte-Foi geschonken aan Gui I de Lévis uit Ile-de-France, een trouwe metgezel van Simon de Montfort.

Het dorp kwam zo onder het bestuur van het nabijgelegen Mirepoix en dat bleef zo tot aan de Franse Revolutie.

Andere belangrijke adellijke figuren die er rechten hebben laten gelden en belastingen hebben geïnd zijn Guillaume de Lordat in 1325 en Jean d’Arnave in 1400. In het begin van de 17de eeuw droeg Etienne de Lévis de titel van heer van Sainte-Foi. Op 2 mei 1930 werd Sainte-Foi ingeschreven op de nationale lijst van de beschermde historische en landschappelijke monumenten.

Nieuw op de archeologiepagina: De wachttoren van Montorgueil (Ariège)

De middeleeuwse wachttoren van Montorgueil ligt bij het dorp Aynat op een zevental kilometer van Tarascon-sur-Ariège, te bereiken via de D618. Vanuit Aynat loopt een smalle weg bergop waar je na een tweetal kilometer de auto kunt parkeren in een bocht van de weg. Via een vrij vlak pad bereik je de site.

De wachttoren van Montorgueil wordt voor de eerste keer vernoemd in 1213 als castrum van Enato (fortificatie van Aynat) en behoorde tot de domeinen van de graaf van Foix. De bouwstijl is identiek aan die van de toren van Campanal op de site van Montréal-de-Sos en dateert volgens het archeologisch onderzoek uit de periode einde 12de, begin 13de eeuw. De expansie van de militaire fortificaties van de graven van Foix in de omgeving van Saurat kan gedateerd worden omstreeks 1160 dankzij een akte van feodale leenhulde voor het castellum van Saurat. De nabijgelegen fortificatie van Saurat werd gelijktijdig met de toren van Montorgueil opgenomen in het militaire patrimonium van de machtige graven. De overgebleven archiefstukken suggereren dat Montorgueil gebouwd werd tussen 1163 en 1213.

Roquefort de la Montagne Noire: nieuwe foto's

Op heel wat plaatsen in het Franse Zuiden zijn archeologen aan het werk. Dat is niet alleen zo op de grote bekende sites, er zijn ook kleinere archeologische werven die niet zo dikwijls in beeld komen maar die daarom niet minder boeiend zijn

Archeologisch onderzoek opstarten is niet altijd eenvoudig want de toelating is aan strenge voorwaarden onderworpen en subsidies zijn beperkt. Er moet dan ook telkens een beroep worden gedaan op enthousiaste vrijwilligers die afkomstig zijn uit de hele wereld. Het doet een beetje raar, maar het is ook hartverwarmend, om studenten uit, bijvoorbeeld, Japan, Zuid-Korea, Australië of de Verenigde Staten aan het werk te zien op Zuid-Franse archeologische sites. Een van de plaatsen waar de voorbije jaren heel hard gewerkt is, is Roquefort (Occ. Rocafort) de la Montagne Noire. Michel Gybels bezorgde ons een nieuwe set recente foto's.

Nieuw op de pagina ‘Teksten’:
Van Mani tot Nicetas: een overzicht van negen eeuwen religieus dualisme

Bij de studie van het katharisme worden we regelmatig geconfronteerd met de bewering dat die religieuze dissidentie in verband stond met het oude manicheïsme en dat de katharen navolgers waren van de leer van Mani.

Die bewering werd in hoofdzaak gevoed door de polemische geschriften van bestrijders van het katharisme, zoals dat onder meer het geval was bij Durand van Huesca in zijn Liber contra manicheos (1223) en bij verschillende inquisiteurs, waaronder Bernard Gui die in zijn Practica inquisitionis heretice pravitatis (1323) het eerste hoofdstuk volledig wijdde aan de “dwalingen van de manicheeërs van deze tijd”.

Zelfs in meer recente tijden bleef die vermeende connectie tussen manicheeërs en katharen hardnekkig voortleven, zoals o.a. bij Charles Schmidt (1812-1895) die in zijn boek Histoire et Doctrines des Cathares (1848) nog altijd stelde dat de Italiaanse katharen hun afstamming terugvoerden op de manicheeërs. Pas vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw leveren onderzoekers het bewijs dat het manicheïsme geen uitstaans had met het katharisme. De bedoeling van deze studie is dan ook om orde op zaken te stellen en een wetenschappelijk gefundeerd licht te laten schijnen op die oude religieuze dualismen. We beginnen met de figuur van Mani (216-276), profeet en stichter van het manicheïsme, en eindigen met Nicetas en de herstructurering van de westerse kathaarse kerk in 1167.

Bij de studie van het katharisme worden we regelmatig geconfronteerd met de bewering dat die religieuze dissidentie in verband stond met het oude manicheïsme en dat de katharen navolgers waren van de leer van Mani. Die bewering werd in hoofdzaak gevoed door de polemische geschriften van bestrijders van het katharisme, zoals dat onder meer het geval was bij Durand van Huesca in zijn Liber contra manicheos (1223) en bij verschillende inquisiteurs, waaronder Bernard Gui die in zijn Practica inquisitionis heretice pravitatis (1323) het eerste hoofdstuk volledig wijdde aan de “dwalingen van de manicheeërs van deze tijd”.

Zelfs in meer recente tijden bleef die vermeende connectie tussen manicheeërs en katharen hardnekkig voortleven, zoals o.a. bij Charles Schmidt (1812-1895) die in zijn boek Histoire et Doctrines des Cathares (1848) nog altijd stelde dat de Italiaanse katharen hun afstamming terugvoerden op de manicheeërs. Pas vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw leveren onderzoekers het bewijs dat het manicheïsme geen uitstaans had met het katharisme.

De bedoeling van deze studie is dan ook om orde op zaken te stellen en een wetenschappelijk gefundeerd licht te laten schijnen op die oude religieuze dualismen. We beginnen met de figuur van Mani (216-276), profeet en stichter van het manicheïsme, en eindigen met Nicetas en de herstructurering van de westerse kathaarse kerk in 1167.

Van Mani tot Nicetas...
Een overzicht van
negen eeuwen religieus dualisme

Nieuwe foto's van Termes (Aude)

Termes is uitgegroeid tot een van de belangrijkste archeologische sites in de Aude. Wat men daar de laatste vijfentwintig jaar, ondanks de beperkte financiële middelen, heeft gerealiseerd mag zonder meer indrukwekkend genoemd worden. Dat is o.m. het werk van gedreven archeologen en heel veel vrijwilligers die één of meer weken van hun vakantie ‘opofferen’ om deel te nemen aan de jaarlijkse archeologische campagnes.

Het wordt dan ook de hoogste tijd om onze informatie over Termes bij te werken. Michel Gybels en Hannes Ceulemans bezorgden ons een nieuwe reeks recente foto's van de site, een selectie daarvan staat op de pagina van Termes in onze archeologierubriek. De komende maanden zal ook de tekst worden aangepast, zogauw alle nieuwe gegevens daarvoor beschikbaar zijn.

Zoals zovele middeleeuwse burchten werd Termes in de loop van de zestiende eeuw (1653/54) verwoest omdat de burcht geen strategische functie meer had. Daarvoor werden o.m. bommen gevuld met buskruit gebruikt. Op de bijgevoegde foto ziet u de overblijfselen van een dergelijk tuig dat gediend heeft om de donjon op te blazen. Van die donjon worden de resten momenteel blootgelegd.