Nederlandse Romans

Nederlandse boeken | Romans | Historische Bronnen

Hanny Alders
DE VOLMAAKTE KETTER

Deze historische roman van Hanny Alders vertelt het verhaal van Amaury de Poissy, een jonge Noord-Franse ridder die meetrekt in het leger van Simon de Montfort. In de Languedoc leert hij zijn grote liefde kennen: de kathaarse Colomba. Het verhaal van deze twee jonge mensen speelt zich af tegen de achtergrond van de kruistocht.

Hanny Alders, die overleed in 2010, zette met deze roman eens te meer een sterke prestatie neer.

Bovendien is deze roman ook uitstekend historisch gekaderd. De gebroeders de Poissy zijn historische personages maar Amaury is zo goed als zeker omgekomen tijdens de eerste maanden van de kruistocht. Hanny Alders laat hem overleven maar afgezien daarvan is de geschiedenis hier weinig of geen geweld aan gedaan en dat is op zich al een hele prestatie.

(Uitgeverij Conserve - 1999 - ISBN 90-5429-120-6)

Peter Berling
DE KINDEREN VAN DE GRAAL

De Duitse auteur Peter Berling schreef met ‘De kinderen van de Graal’ een schitterend epos.

Het verhaal van de ‘graalkinderen’ Roç en Yeza, dat begint bij hun redding uit het belegerde Montségur, speelt zich af in de hele middelleeuwse wereld: van de Languedoc tot Mongolië.

In een bonte mengeling van geschiedenis en vooral fictie trekken katharen, tempeliers, hospitaalridders, assassijnen, inquisiteurs, enz. aan de lezer voorbij.

Drie van de vier delen zijn ook in het Nederlands verschenen:
De Kinderen van de Graal (NAS - 1995 - ISBN 90-75372-01-9))
Het Bloed van de Graal (NAS - 1997 - ISBN 90-75372-04-3))
De Kroon der Koningen (NAS - 1999 - ISBN 90-75337-06-X)

Het ziet er niet naar uit dat deel 4 van ‘De kinderen van de Graal’ ooit in het Nederlands zal uitgebracht worden.

Geen probleem voor wie Duits of Frans leest, alleen de Nederlandstalige lezer blijft in de kou staan (en laat je vooral niet wijsmaken dat ‘De kinderen van de Graal’ een trilogie is). In het Frans is de cyclus verschenen in de (goedkope) reeks Le Livre de Poche. Deel 4 (Le Calice Noir of De Zwarte Kelk) bestaat zelf uit 2 delen (Le Secret des Templiers en Le Sceau de Salomon - Het geheim van de Tempeliers en Het Zegel van Salomon).

Sophy Burnham
HET GEHEIM VAN MONTSÉGUR

‘Het geheim van Montségur’ verscheen bij Van Holkema & Warendorf (Unieboek) en is een vertaling van Sophy Burnham's The Treasure of Montségur.

Het is de levensgeschiedenis van Jeanne de Béziers die als kind ontsnapt aan het bloedbad van Béziers, opgevoed wordt door Esclarmonde van Foix, in het kathaarse verzet terecht komt en betrokken raakt bij de evacuatie van de schat van Montségur.

Het boek leest vlot en Jeanne is best een boeiende figuur maar daar is dan ook alles mee gezegd. De andere personages komen nauwelijks uit de verf en lijken wel van bordkarton. Historisch rammelt ‘Het geheim van Montségur’ aan alle kanten. Het mag dan een roman zijn en dus fictie, iets meer historische research had alleszins geen kwaad gekund.

(Van Holkema & Warendorf - ISBN 90-269-8310-7)

Charmaine Craig
DE GOEDE KATHAREN

Bij uitgeverij Contact verscheen “De goede Katharen’, een vertaling van Charmaine Graig's historische succesroman The Good Men, een verhaal waarin pastoor Pierre Clergue uit Montaillou de centrale figuur is.

Charmaine Craig is medieviste en dat merk je. Ze borstelt hier een zeer kleurrijk fresco van de middeleeuwse samenleving in een afgelegen bergdorp. Wie ‘Montaillou’ van Emmanuel Le Roy Ladurie (of ‘De laatste Katharen’ van René Weis) heeft gelezen zal een aantal bekenden ontmoeten. Toch is dit een roman, zoals de schrijfster zelf benadrukt aan het begin van het boek: “Deze roman moet worden gelezen als een product van de verbeelding.”

Zo werden de vrij ingewikkelde verbanden tussen de verschillende families uit Montaillou wat vereenvoudigd en waar nodig gewijzigd om het verhaal wat overzichtelijker te maken.

Slechterik van dienst is de inquisiteur van Toulouse, Bernard, wiens personage gebaseerd is op dat van de gevreesde dominicaan Bernard Gui die ook al in Umberto Eco's ‘De naam van de Roos’ een niet zo'n fraaie rol mocht spelen. Het verhaal wordt afwisselend vanuit het standpunt van de verschillende hoofdfiguren verteld, wat van ‘De goede Katharen’ een zgn. ‘gelaagde’ roman maakt, een procédé dat de schrijfster uitstekend beheerst.

(Contact - 2002 - ISBN 90-254-1540-7)

Valère Depauw
OP WEG NAAR MONTSÉGUR

Deze klassieker mag niet ontbreken: wie interesse heeft voor de katharen moet ‘Op weg naar Montségur’ van Valère Depauw gelezen hebben.

In zijn bekende magisch-realistische stijl beschrijft hij de tocht van leraar Benoit Rollier, zowel fysiek als spititueel, naar zijn kathaarse verleden.

Uit vele reacties weten we dat ook nu nog heel wat reizigers in de voetsporen van Benoit naar het zuiden trekken.

(Davidsfonds - 1987 - ISBN 90 6152 400 8)

Valère Depauw
TROUBADOUR TUSSEN KRUIS EN VUUR

Valère Depauw schreef nog een boek over de katharen dat, alhoewel minder bekend, evengoed de moeite waard is.

Het speelt zich ditmaal af in de 13de eeuw en vertelt de geschiedenis van twee vrienden tijdens de eerste jaren van de Inquisitie. Het boek eindigt met de val van Montségur.

(Gottmer/Orion - 1978 - ISBN 90 264 1258 4)

Louise Flint
HOOGVERRAAD

Zuid-Frankrijk, 1242. De veertienjarige Philippe is katholiek, maar zijn beste vrienden zijn katharen. Wanneer zij bedreigd worden door de Inquisitie, kiest Philippe partij voor zijn vrienden. Hij beseft dat hij met vuur speelt, maar zet toch zijn leven op het spel om zijn vriendin Esperte te redden.

De reddingsactie slaagt, maar nu moeten ze allebei vluchten voor de ketterjagers. In hun vlucht worden Philippe en Esperte herkend als katharen. Alles lijkt verloren. Nog dezelfde dag staat Philippe voor de Inquisitie. Is hij ze te slim af, of eindigt hun actie fataal?

Deze spannende jeugdroman, die zich grotendeels afspeelt tegen de achtergrond van de belegering en de val van Montségur, telt 297 pagina’s en is geschikt voor lezers vanaf 12 jaar.

(De Fontein - 2011 - ISBN 9789026128424)

Rob Greiner
KETTER TEGEN WIL EN DANK

‘Ketter tegen wil en dank’ vertelt het verhaal van Sebastiaan die vanuit de Elzas op pelgrimstocht trekt naar Santiago-de-Compostela en onderweg in contact komt met de katharen in de Languedoc en hun ketterse religie.

Rob Greiner beschrijft zeer raak de tegenstelling tussen katholieke en kathaarse opvattingen, het fanatisme van Domingo de Guzman tegenover de rustige overtuigingskracht van de kathaarse bons hommes. Al blijft het natuurlijk een roman en houdt Sebastiaan er, voor iemand die in de middeleeuwen leeft, verrassend moderne opvattingen op na.

De geschiedenis wordt niet (te) veel geweld aangedaan en Greiner weet zijn lezers te boeien van de eerste tot de laatste pagina.

(BMP Literair - 2001 - ISBN 90 5720 139 9)

Kate Mosse
HET VERLOREN LABYRINT

“Sorry Dan Brown, maar dit is het echte werk,” schreef de Engelse recensent Val McDermid over deze graalroman van Kate Mosse en hij heeft overschot van gelijk. Het verhaal speelt zich afwisselend af in 1209 (en later) en 2005. Bij archeologische opgravingen in de buurt van de Pic du Soularac (één van de twee toppen van het St.-Barthelémymassief bij Montségur) ontdekt amateur-archeologe Alice Tanner een grot met daarin twee skeletten. Op de rotswand is een vreemd labyrint gekerfd en bij één van de skeletten vindt ze een ring met dezelfde tekening.

Het bange besef dringt tot haar door dat ze ‘iets’ verstoord heeft dat verborgen had moeten blijven. Wanneer ook de politie zich met de zaak gaat bemoeien besluit ze zelf op onderzoek uit te gaan en stuit daarbij op een aantal merkwaardigheden.

Een tweede verhaallijn speelt zich af in Carcassonne in 1209. Alaïs is de zeventienjarige dochter van Bertrand Pelletier, rentmeester van burggraaf Raimon Roger Trencavel. Als de dreiging van de kruistocht toeneemt krijgt ze een boek in handen dat, volgens haar vader, het geheim van de graal bevat. Of tenminste een deel ervan want er zijn nog twee andere boeken die ze zal moeten proberen in handen te krijgen om zo het geheim van de graal veilig te stellen.

Deze twee, op het eerste zicht totaal verschillende verhaallijnen gaan, naargelang je verder leest, steeds meer door mekaar lopen om uiteindelijk te versmelten. In 2013 werd van het boek een tweedelige televisiefilm gemaakt.

(Van Holkema & Warendorf - 2005 - ISBN 90-269-8361-1)

Clara Pierre
DE TROUBADOUR

‘De Troubadour’ is de vertaling van de historische roman Trovador  van de Amerikaanse schrijfster (van Franse afkomst) Clara Pierre.

Het is het verhaal van Gaucelm Faidit die zijn familie in de Limousin verlaat om het als troubadour waar te maken aan het hof van graaf Raimon VI van Toulouse.

Daar ontmoet hij bekende collega's als Bernard de Ventadour en Peire Vidal, maar vooral ook zijn grote liefde Guilherma Monja.

Tegen de achtergrond van de toenemende katharenvervolging en de dreigende kruistocht is dit een meeslepend verhaal waarin niet alleen Gaucelm Faidit maar nog heel wat andere historische personages op een boeiende manier opnieuw tot leven worden gebracht, zij het niet altijd in de juiste historische context.

(Luitingh-Sijthoff - 2002 - ISBN 90-245-3636-7)

Clara Pierre
JACHT OP DE KATHAREN

‘Jacht op de katharen’ is het vervolg op ‘De Troubadour’. Gaucelm is nog maar net in het huwelijk getreden met Guilhelma of hij gaat alweer op reis door de Languedoc. In de zomer van 1209 bevindt hij zich in de stad Béziers als die wordt belegerd door de kruisvaarders. Gaucelm kan zich redden, evenals zijn makker Peire Vidal - maar voor hoe lang?

‘Jacht op de Katharen’ haalt spijtig genoeg niet meer het niveau van ‘De Troubadour’ maar voor wie wil weten hoe het verhaal afloopt...


(Luitingh-Sijthoff - 2003 - ISBN 90-245-4961-2)

Javier Sierra
HET GEHEIME AVONDMAAL

We zijn in 1497. De geniale schilder Leonardo da Vinci werkt op verzoek van de hertog van Milaan aan Het Laatste Avondmaal. Het fresco wekt veel beroering omdat het godslasterend zou zijn; de kunstenaar heeft zichzelf als apostel afgebeeld, en niet Judas is geportretteerd als de verrader, maar Petrus.

In Milaan heerst grote onrust. Er circuleren anonieme brieven van iemand die zich de Profeet noemt en die voorspelt dat de stad aan rampspoed ten onder zal gaan. Paus Alexander VI geeft inquisiteur Augustín Leyre de opdracht om de Profeet te ontmaskeren en de rust in de stad te herstellen.

Maar dan vinden enkele pelgrims, die naar Milaan waren gekomen om Da Vinci aan het werk te zien, de dood. Inquisiteur Leyre vermoedt het bestaan van een geheimzinnige sekte, maar wie is hun leider: is het de Profeet of is het Da Vinci zelf? Welk geheim herbergt het Latijnse vers waarmee de Profeet zijn brieven ondertekent? En wat staat er in het blauwe boekje dat Da Vinci niet uit handen wil geven?

Dit is ongetwijfeld een van de betere boeken (de uitgever noemt het een ‘literaire thriller’) die in het kielzog van De Da Vinci Code in onze boekhandels zijn verschenen. Het verhaal speelt in de vijftiende eeuw maar de katharen hadden blijkbaar de vervolgingen in Italië overleefd door ondergronds te gaan. Misschien was Da Vinci zelf wel een kathaar. Spanning, raadsels, geheime codes, verrassende wendingen, het zit er allemaal in. Wat over de katharen wordt verteld wijkt nogal eens af van de historische werkelijkheid, een betere research had dus zeker geen kwaad gekund, maar voor liefhebbers van het genre is dit beslist een topper.

(Cargo/De Bezige Bij - 2006 - ISBN 90-234-1844-1)

Karel Wellinghoff
MONTSÉGUR, BURCHT VAN VREDE

Vooral in het begin doet dit boek een beetje denken aan Valère Depauw's ‘Op weg naar Montségur’. Ook hier worden de hoofdfiguren tijdens een reis naar de Pyreneeën geconfronteerd met hun kathaarse verleden, maar bij Wellinghoff zijn het bekende personen die worden opgevoerd tijdens sleutelmomenten uit de kathaarse geschiedenis wat dan weer aanleiding geeft tot een aantal spirituele ontboezemingen die het verhaal nogal ongeloofwaardig maken. Toch blijft het boek helder, boeiend en en wordt het nergens ‘prekerig’.

Historisch klopt het ook allemaal niet zo erg, maar daar is het een roman voor. Wie in de échte geschiedenis is geïnteresseerd moet Michel Roquebert lezen. We moesten wel even slikken als Wellinghoff de val van Béziers in 1219 situeert, na de dood van Simon de Montfort (Béziers viel in 1209, het was het eerste ‘wapenfeit’ uit de kruistocht en Montfort was toen nog niet eens opperbevelhebber.). Het is overduidelijk dat Wellinghoff Peter Berling heeft gelezen, enkele van diens (fictieve) personages duiken plots op: iets voor de aandachtige lezer!

Wat soms wel stoort is de esoterische benadering van het katharisme. De wilde theorieën en ideeën van Antonin Gadal zijn nooit ver weg (de zgn. ‘initiatiegrotten’ in de Ariègevallei dus ook niet) en sommige kathaarse rituelen worden fout voorgesteld. Toch een klein beetje een gemiste kans dus.
Niettemin, een originele aanpak voor een historische roman.

(Nas - 1999 - ISBN 90-75372-07-8)

Karel Wellinghoff
DE GOEDE MENSEN EN DE HONDEN VAN GOD

Tien jaar na Montségur, burcht van de vrede verscheen bij uitgeverij Aspekt een nieuwe ‘katharenroman’ van Karel Wellinghoff. Het thema is vergelijkbaar. Een jong koppel trekt naar de Languedoc op zoek naar zichzelf en hun relatie. Beiden hebben trauma's uit het recente verleden te verwerken. Uiteindelijk zal blijken dat ze een gereïncarneerde bon homme en bonne femme zijn.

Het boek is dus een beetje schatplichtig aan de vorige roman die hier als een soort rode draad door het verhaal loopt. Wie veel actie verwacht is er alvast aan voor de moeite. Weinig geschiedenis, veel esoterie. Een boek voor de liefhebbers van het genre.

En daar wringt het schoentje. Karel Wellinghoff geeft zijn boek als ondertitel Een kathaarse liefdesroman en eigenlijk klopt die omschrijving niet. Dit is namelijk geen historische maar een esoterische roman. Het katharisme dat hier wordt beschreven heeft niets te maken met het middeleeuwse katharisme dat we hebben leren kennen door het werk van historici en archeologen. In een roman is de historische correctheid ondergeschikt aan de plot en de personages maar hier wordt toch wel zeer ver over de schreef gegaan.

(Aspekt - 2009 - ISBN 978-90-5911-884-3)

Kirstin Vanlierde
GEHEUGEN VAN STEEN

Kirstin Vanlierde leverde met ‘Geheugen van Steen’ een boeiende jeugdroman af. Het verhaal speelt zich af in twee tijdsdimensies, namelijk in de eerste helft van de dertiende eeuw en op het einde van de twintigste eeuw. De setting is het unieke middeleeuwse Romaanse klooster van Sant Pere de Rodes in El Port de la Selva in het Spaanse Catalunya, waar de schrijfster duidelijk een meer dan passionele ‘liefdesrelatie’ mee heeft, wat sterk tot uiting komt in de prachtige en dikwijls wijd uitgesponnen lyrische beschrijvingen van de site en de omgeving.

Hoofdpersonen in de twintigste eeuw zijn Andrea, kleindochter van de conservator van het klooster, die tijdens haar vakantie op de site in de ban raakt van de Amerikaanse archeoloog Owen, die op zijn beurt een meer dan grote belangstelling koestert voor de katharen en hun religie en die in de regio op zoek gaat naar nog overblijvende sporen van het katharisme. Andrea deelt stelselmatig meer en meer de passie van Owen en samen gaan ze uiteindelijk op zoek naar de resten van de Gleisa de Dio in Catalunya en in Sant Pere de Rodes in het bijzonder. In dit verhaalgedeelte wordt veel aandacht geschonken aan de filosofie en de religie van de katharen, die hier trouwens correct worden weergegeven.

Leeftijd: +14
(Uitgeverij Afijn - 2005 - 288 pagina's - ISBN 9059330757)

Ruth Wolf
DE WIEKEN VAN DE LEEUWERIK

Dit is geen biografie van Bernard De Ventadour maar wel degelijk een roman want over het échte leven van de troubadour weten we vrijwel niets.

De enige bron is de ‘vida’ van de hand van Uc de Saint-Circ. Die vidas waren korte, dikwijls flink bijgekruide levensbeschrijvingen, bedoeld als inleiding op het werk van de troubadour.

Bernard, die van lage afkomst was, begon zijn carrière in het kasteel van Ventadour als beschermeling van burggraaf Ebles. Alles ging goed tot hij verliefd werd op de burggravin en zich uit de voeten moest maken.

Ruth Wolf laat de zoon van de graaf op zoek gaan naar de plaatsen waar de troubadour verbleef en de mensen die hij daar ontmoette. Zo vorm je je stilaan een beeld van Bernard de Ventadour die op hoge leeftijd overleed in het klooster van Dalon. Korte, maar boeiende roman!

(Conserve - 1988 - ISBN 90-71380-33-5)

Dominique Baudis
RAYMOND LE CATHARE

Dominique Baudis (voormalig burgemeester van Toulouse) laat hier graaf Raymond VI zelf de geschiedenis van de kruistocht vertellen.

‘Raymond le Cathare’ is het eerste deel van een trilogie over de grafelijke familie van Toulouse. Na deel 1 volgen nog ‘Raimond d'Orient’ en ‘La Conjuration’.

(Les Editions Michel Lafon/Ramsay - 1996 - ISBN2-84098-205-6)


Bij uitgeverij Voltaire uit 's Hertogenbosch verschenen twee van deze romans inmiddels ook in het Nederlands: ‘Samenzwering‘ en ‘Raymond de kathaar’.

Peter Berling
LA CATHARE

Vermits er ook voor dit boek voorlopig geen Nederlandse vertaling in zicht is, moeten we het opnieuw met de Duitse of Franse versie doen.

‘Die Ketzerin’ is een roman in pure Peter Berlingstijl, een duizelingwekkende mix van fictie en factie. De roodharige Laurence uit Normandië belandt na een hele reeks avonturen in de Languedoc waar de kruistocht tegen de katharen volop aan de gang is.


(Lattès - Le Livre de Poche - 2000 - ISBN 2-253-15470-9)

Georges Bordonove
LE BÛCHER

Georges Bordonove, bekend schrijver van populaire historische boeken, beschrijft in deze roman de belegering en de val van Minerve.

Het verhaal wordt gevolgd door een historische situering.

(Pygmalion/Gérard Watelet - 1990 - ISBN 2-253-06105-0)

Henri Gougaud
BÉLIBASTE

Het geromantiseerde levensverhaal van de laatste bon homme.
(Editions du Seuil - 1982 - ISBN 2-02-006418-9)

Henri Gougaud
L'EXPÉDITION

Roman over de aanslag in Avignonet, de aanleiding voor de belegering van Montségur.
(Editions du Seuil - 1982, 1991 - ISBN 2-02-013268-0)

Maurice Magre
LE SANG DE TOULOUSE

(Robert Laffont - 1972 - ISBN 2-221-00151-6)

Maurice Magre
LE TRÉSOR DES ALBIGEOIS

(Philippe Schrauben - 1985 - ISBN 2-905371-08-0)

Wie houdt van romantische heldenverhalen over de katharen kan niet voorbij deze romans van Maurice Magre uit 1931 en 1938. Het leverde hem een herdenkingsplaat op aan het pad naar Montségur.

duc de Lévis-Mirepoix
MONTSÉGUR

Antoine Pierre Marie, duc de Lévis-Mirepoix. Het is een hele mondvol, maar het gaat hier wel degelijk om een rechtstreekse afstammeling van Guy de Lévis, vriend van Simon de Montfort en maarschalk van het kruisvaardersleger.

In 1924 verscheen van zijn hand de eerste historische roman over de katharen: ‘Montségur’ over de belegering en de val van de vesting.


(Albin Michel, 1924 - J'ai lu, 1971)

Michael Baldwin
THE RAPE OF OC

Michael Baldwin vertelt het verhaal van Perronnelle, een soort Occitaanse Jeanne d'Arc. Het boek is een schitterende mengeling van geschiedenis, fictie en magie.

(Little, Brown & Co - 1993 - ISBN 0-316-90343-4)

Robert O’Shea
ALL THINGS ARE LIGHTS

Dit is het levensverhaal van Roland, een troubadour uit de Languedoc, in de tijd van de kruistochten.

De roman, waarin de Tempeliers een prominente rol spelen, begint bij de val van Montségur.


(Fontana/Collins - 1986 - ISBN 0-00-617099-4)

Nederlandse boeken | Romans | Historische Bronnen